Elewacja z drewna – co stosować? Jak wykonać?

Nie tylko sprawiają, że dom pięknie komponuje się z otoczeniem, ale również dobrze zabezpieczają budynek przed szkodliwym wpływem warunków atmosferycznych. Jakie deski elewacyjne sprawdzą się najlepiej i jak powinien wyglądać ich montaż, aby elewacja służyła nam przez lata?

Drewniane deski elewacyjne idealnie komponują się z różnymi materiałami wykończeniowymi, takimi jak kamień naturalny, metal czy też szkło. Możemy nimi obłożyć cały dom, zyskując w ten sposób iście wiejski charakter, bądź jedynie fragmenty elewacji, pięknie je wyróżniając na tle innych materiałów. Wszystko zależy od naszych potrzeb i upodobań.

Jakie deski elewacyjne wybrać?

Do wykonywania elewacji z drewna najczęściej wykorzystuje się deski elewacyjne modrzewiowe (modrzew syberyjski), sosnowe (sosna skandynawska) lub świerkowe (świerk skandynawski). Są to rozwiązania funkcjonalne, doskonale spełniające swoją podstawową rolę, czyli ochronę budynku przed penetracją wody z zewnątrz oraz negatywnym wpływem czynników atmosferycznych.

Co więcej, gatunki te wykazują dobrą odporność na zniszczenia biologiczne, do powstawania których przyczyniają się szkodniki i grzyby. Obecnie wykonawcy coraz częściej sięgają również po cedr kanadyjski, meranti oraz wiele innych gatunków egzotycznych, które charakteryzują się pięknym wyglądem oraz odpowiednimi walorami użytkowymi. Ponadto, doskonale sprawdzają się w naszym klimacie.

Najważniejszą kwestią jest jednak to, aby drewno miało odpowiednią wilgotność, kształtującą się na poziomie 12-18%. Dzięki temu deski zachowają swój estetyczny wygląd i nie będą się odkształcać. Warto również zadbać o to, aby materiały były przechowywane przez kilka dni przed ułożeniem w przewiewnym, zadaszonym, suchym  miejscu.

Na rynku dostępne są również deski elewacyjne wykonane z drewna modyfikowanego termicznie. Gwarantują one bardzo dobrą ochronę budynku przed wpływem warunków atmosferycznych. Technologia ta wywodzi się ze Skandynawii, gdzie drewniane elewacje mają długą historię stosowania. Obróbka termiczna poprawia właściwości drewna, zmniejszając jego nasiąkliwość oraz zwiększając izolację termiczną, co w przypadku materiałów na elewację jest niezwykle istotną kwestią.

Deska elewacyjna: wymiary i kształt desek

Jeżeli zdecydowaliśmy, jaki rodzaj drewna będzie nam najlepiej odpowiadał, pora na dobór wymiarów i kształtu desek elewacyjnych. Na rynku dostępne są materiały charakteryzujące się wprost niebywałą różnorodnością profili. Ich grubość uzależniona jest zaś od kształtu deski. Jeśli szukamy cienkich rozwiązań, wybierzmy materiały, które zachodzą jedna na drugą lub są ukształtowane z wrębem. Ich grubość wynosi około 15 mm.

Nieco innymi rozwiązaniami są deski łączone na pióro i wpust. Charakteryzują się one nieco większą grubością. W przypadku desek łączonych na pióro istotną kwestią jest również ich długość. Nie może być ona mniejsza niż 10 mm.

Profile desek elewacyjnych muszą być ukształtowane w taki sposób, aby utworzona z nich płaszczyzna pozwalała na bezproblemowy spływ wody. Co więcej, wystrzegać powinniśmy się ostrych kantów. Bardziej funkcjonalne i bezpieczne są deski wyposażone w wyoblone lub sfazowane krawędzie.

Nie bez znaczenia jest również szerokość stosowanych materiałów. Zazwyczaj wynosi ona kilkanaście centymetrów – do 15. Warto jednak pamiętać, iż deski elewacyjne nie powinny być nazbyt szerokie. W przeciwnym razie mogą ulec skręceniu.

To, jaką długość będą miały deski, zależy od potrzeb danej elewacji. Zazwyczaj wykorzystuje się odcinki maksymalnie 4-metrowe. Długość desek może jednak dochodzić nawet do 6 metrów. Obecnie sporą popularnością cieszą się profile żaluzjowe, które na tle standardowych desek wyróżniają się nieco innymi proporcjami – są grubsze i węższe, co bardzo ładnie się prezentuje.

Wentylacja elewacji drewnianej

W przypadku drewnianych okładzin elewacyjnych niezwykle ważną kwestią jest zapewnienie im pełnego wentylowania. W ten sposób obie strony (wewnętrzna i zewnętrzna) charakteryzują się podobnym stopniem zawilgocenia. Eliminuje to problem wypaczania się desek elewacyjnych, czego powodem jest właśnie nadmierne zawilgocenie jednej ze stron. Jeżeli nie zapewnimy odpowiedniej wentylacji, wypaczone deski znacząco obniżą estetykę budynku.

Zaleca się, aby grubość szczeliny wentylacyjnej przekraczała 19 mm. W praktyce jednak jej rozmiary uzależnione są od grubości zastosowanego rusztu. Co więcej, szczelina wentylacyjna powinna znajdować się zarówno w górnej, jak i dolnej części elewacji. W każdym z tych przypadków musi być zabezpieczona siatką, która gwarantuje ochronę budynku przed owadami. Jest to o tyle ważne, iż mogłyby one budować gniazda pod drewnianą okładziną, co miałoby niekorzystny wpływ na stan elewacji.

Siatka chroni deski także przed gryzoniami. Istotną kwestią jest dobór oczek siatki. Ich wielkość z jednej strony musi zabezpieczać przed szkodnikami, z drugiej zaś nie może ograniczać przepływu powietrza, co utrudniałoby optymalną wentylację drewnianej elewacji.

Układanie desek na elewacji

Wyróżniamy trzy podstawowe metody układania desek na elewacji:

1. Poziomo – to najpopularniejsza opcja, pozwalająca na układanie desek na kilka sposobów, w tym:

• jako połączenia otwarte – wówczas pomiędzy poszczególnymi deskami elewacyjnymi zachowuje się 8-15 milimetrową szczelinę, a najczęściej wykorzystywanym profilem są deski o przekroju równoległoboku. Decydując się na ten sposób montażu, musimy mieć na uwadze przede wszystkim to, iż nie zapewnia on optymalnej ochrony przed szkodliwym wpływem czynników atmosferycznych, w tym zwłaszcza przed promieniowaniem ultrafioletowym.
• na nakładkę – wówczas możemy wykorzystać deski o profilu prostokątnym lub diagonalnym, których szerokość nie przekracza 150 mm. Szerokość nakładki powinna zaś wynosić przynajmniej 25 mm, chyba że do czynienia mamy z deskami z falcem – wówczas szerokość możemy zmniejszyć do 15 mm. Aby ograniczyć ryzyko wypaczenia się desek, należy zachować pomiędzy nimi dwu milimetrowy odstęp.
• na pióro i wpust – w przypadku tego sposobu montażu elewacji drewnianej wykorzystuje się deski nie szersze niż 125 mm. Długość pióra zaś powinna wynosić minimum 10 mm. I ponownie – aby deski nie uległy wypaczeniu, konieczne jest pozostawienie dwu milimetrowego odstępu między nimi. Warto również wybierać materiały wyposażone w zaokrągloną lub sfazowaną krawędź, co usprawni odprowadzanie wody z powierzchni elewacji. Istotną kwestią jest także to, aby deski montowane były piórem do góry.

2. Na skos – w większości przypadków układane są one pod kątem 450. Zwykle mocuje się je do pionowego rusztu przy wykorzystaniu jednego z dwóch sposobów – albo na nakładkę, albo na pióro i wpust, co w praktyce oznacza, iż zastosowanie znajdują te same zasady montażu co w przypadku desek układanych poziomo na nakładkę lub na pióro i wpust.

3. Pionowo – montaż desek tą metodą wymaga układania ich na dwóch prostopadłych względem siebie rusztach – poziomym i pionowym. Najpierw instalujemy na ścianie ruszt pionowy. Jego podstawowym zadaniem jest zapewnienie konstrukcji optymalnego przewietrzenia. Następnie do rusztu pionowego mocujemy ruszt poziomy. To on stanowi podkład, na którym układamy deski elewacyjne.

Metoda ta pozwala na układanie drewnianej okładziny elewacyjnej na trzy sposoby:

• na nakładkę i na pióro i wpust – w tych dwóch przypadkach obowiązują podobne zasady co dla desek układanych tymi metodami poziomo,
• deska na deskę – w tym systemie montaż elewacji może obyć się bez rusztu pionowego. Przewietrzenie zapewnione jest bowiem między deskami dolnej warstwy, które są mocowane do rusztu poziomego. Stosując metodę deska na deskę, wykorzystać możemy jeden z trzech wariantów. W pierwszym zarówno deska dolnej, jak i wierzchniej warstwy mają jednakową szerokość. W drugim zaś deska dolna jest węższa od deski wierzchniej, a w trzecim na odwrót – deska dolna ma większą szerokość niż deska wierzchnia. Niezwykle istotną kwestią jest również rozstaw desek dolnej warstwy. Montuje się je w taki sposób, aby deska górnej warstwy nałożyła się na dwie sąsiednie deski, zachowując 20 milimetrowy zakład na każdej desce. Co więcej, podczas montażu pamiętać musimy również o ułożeniu desek dolnej warstwy powierzchnią dordzeniową do budynku, a w warstwie górnej – odwrotnie.

Deski elewacyjne – montaż

Okładziny drewniane możemy montować do każdej ściany, niezależnie od jej rodzaju. W tym celu potrzebujemy rusztu wykonanego z drewna, metalu lub konstrukcji systemowej aluminiowo-drewnianej. Najczęściej stosowaną opcją jest ruszt drewniany, sporządzony z tego samego gatunku drewna co deski elewacyjne.

Istotną kwestią jest także jego dokładne zaimpregnowanie. W przeciwnym razie narażony będzie na szybkie niszczenie. Czasem układ drewnianej elewacji wymaga postawienia rusztu krzyżowego. Jest on skonstruowany w taki sposób, iż na łaty nabija się kontrłaty.

To, jaki układ oraz wymiary będzie miał ruszt, zależy nie tylko od drewnianych desek elewacyjnych, ale również od grubości zastosowanej izolacji. Zazwyczaj rozstaw łat wynosi od 40 do 60 cm. W sytuacji gdy układamy pomiędzy nimi izolację, rozstaw łat dobieramy zgodnie z szerokością ocieplenia. Wówczas docinanie płyt izolacyjnych nie będzie konieczne.

Czym mocujemy deski elewacyjne do ściany?

W przypadku desek elewacyjnych z drewna miękkiego do ich mocowania stosujemy zwykłe gwoździe, których długość przekracza dwa i pół razy grubość okładziny. Jeśli zastosujemy gwoździe karbowane, ich długość możemy zmniejszyć do dwukrotnej grubości desek elewacyjnych.

Ważna jest nie tylko długość gwoździ, ale również miejsce ich wbijania. Muszą one znajdować się nie bliżej niż 15 mm od krawędzi deski i minimum 20 mm od końca deski. W przeciwnym razie może dojść do pęknięcia deski. Jeżeli stosujemy metodę montażu desek na pióro i wpust, musimy wystrzegać się wbijania gwoździ we wpust. Prowadzi to do uszkodzenia deski.

W sytuacji gdy deski wykonane są z drewna twardego, montujemy je do rusztu przy pomocy śrub. Mocowane są one w odległości 1/4 szerokości deski od krawędzi, a jeżeli wilgotność materiału wykończeniowego sięga 16%, lepszym rozwiązaniem będzie osadzić śruby we wcześniej przygotowanych otworach, których średnica jest o około 2 mm większa od grubości trzpienia śrub.

Jeśli deski elewacyjne cechują się wyższą wilgotnością, wówczas średnica otworów na śruby powinna być większa od średnicy trzpienia o około 4 mm. W ten sposób wyeliminujemy ryzyko pękania i rozwarstwiania się desek podczas ich wysychania.

Deska elewacyjna: konserwacja drewna

Większość dostępnych na rynku desek elewacyjnych jest malowana i impregnowana przez producentów. W przypadku niektórych jednak musimy te zabiegi przeprowadzić samodzielnie. W przeciwnym razie elewacja nie będzie odporna na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych. Nie ochroni również budynku przed wnikaniem wody z zewnątrz.

Malowanie i impregnację desek elewacyjnych należy powtarzać co parę lat. Nie jest to jednak konieczne, jeśli zdecydowaliśmy się na cedr czerwony, który zawiera naturalne oleje chroniące drewno przed mikroorganizmami, lub termodrewno. Zabiegi nie będą także potrzebne, jeżeli nie będzie nam przeszkadzał szary kolor, na który pod wpływem czasu przebarwia się drewniana elewacja.

Drewniana elewacja prezentuje się niezwykle estetycznie, zwłaszcza otoczona roślinnym krajobrazem. W Polsce jednak tradycja układania desek elewacyjnych nie jest długa. Warto zatem zatrudnić profesjonalną ekipę, która ma doświadczenie w przeprowadzaniu tego typu prac. Błędy montażowe obniżają bowiem estetykę budynku i sprawiają, że drewniana elewacja szybko ulegnie zniszczeniu pod wpływem szkodliwego wpływu czynników atmosferycznych.

Polecane artykuły

Smarownica pneumatyczna – jak wybrać? Jaka najlepsza?

Bejca do drewna - jak wybrać? Jaka najlepsza?

Kosiarki spalinowe - jak o nie dbać, aby długo nam służyły?