Udostępnij
Skomentuj

Co to jest BIOS i UEFI?

W niniejszym poradniku odpowiemy na pytanie – czym jest BIOS, a czym UEFI. Poznaj szczegółowe informacje

Dla wielu użytkowników komputerów takie terminy jak BIOS czy UEFI są niejasne. To jednak bardzo istotne interfejsy, z których być może będziemy musieli skorzystać. Dlatego warto dowiedzieć się, jak wejść w BIOS i czym różni się on od UEFI. Oto szczegóły.

Co to jest BIOS i jak działa?

Historia BIOSA sięga roku 1981 roku, kiedy to pojawił się pierwszy komputer ze stajni IBM. Od tamtego czasu wiele się jednak zmieniło. Poznaj szczegóły na temat BIOS – co to jest i jak z niego korzystać.

Najczęściej wybierane płyty główne

Najprościej rzecz ujmując, BIOS jest podstawowym systemem wejścia-wyjścia (Basic Input/Output System). W pewnym sensie pośredniczy pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem komputerowym. BIOS wyposażony jest w pamięć własną, która gromadzi informacje dotyczące daty, czasu i danych o urządzeniach, jakie zainstalowane są na pokładzie komputera. To specjalny program zapisany w pamięci płyty głównej, a także innych modułów rozszerzeń (np. kart graficznych).

Na rynku znajdziemy płyty główne, które zostały wyposażone w dodatkowy moduł pamięci flash. To zabezpieczenie dla podstawowego BIOS-a na wypadek, gdyby został uszkodzony na skutek wirusa lub nieprawidłowego przeprowadzenia aktualizacji. Zdecydowanie warto sięgnąć po takie rozwiązanie i zapewnić sobie wyższy komfort pracy.

Jakie funkcje ma BIOS?

Zanim dowiemy się, jak włączyć BIOS w laptopie czy komputerze stacjonarnym, warto przedstawić, jak dokładnie ten system działa. Mechanizm pracy BIOS-u opiera się na obsłudze urządzeń wejścia i wyjścia, kontroli transferu danych pomiędzy takimi podzespołami jak dysk twardy, procesor, napęd CD-ROMDVD-ROM czy w starszych komputerach – napęd dyskietek. Ponadto BIOS rozpoczyna działanie programu rozruchowego (Legacy Boot).

Wbudowany w BIOS interfejs pozwoli nam dokonać często niezbędnych modyfikacji. W sieci znajdziemy wiele poradników na temat – jak ustawić BIOS krok po kroku. Zmienimy tu parametry dysków twardych czy szybkość testowania pamięci RAM po włączeniu komputera. Dzięki opcji Legacy Support sprawdzimy kompatybilność ze wstecznym systemem bootowania BIOS. W interfejsie możemy włączyć lub wyłączyć niektóre elementy na płycie głównej.

bulb-learn-more-section-icon

Warto nadmienić, że w BIOS często jest przechowywany klucz instalacyjny do systemu Windows np. w laptopach Asus, Acer MSI – Bios Key może być przydatny w przypadku wystąpienia awarii. Zaawansowani użytkownicy mogą również zasięgnąć wiedzy – jak sformatować dysk w BIOSie. W systemie BIOS funkcje są bardzo zróżnicowane.

Fazy pracy BIOSU

Pierwsza faza BIOS-u to procedura POST. Jest to test zainstalowanych podzespołów pod kątem prawidłowego działania. Warto nadmienić, że BIOS nie testuje wyłącznie tych elementów, które są niezbędne do uruchomienia systemu operacyjnego. Mowa tu o procesorze oraz pamięci operacyjnej.

Następnie następuje faza wprowadzania ustawień. A tych jest bardzo wiele. To np. czas włączenia wbudowanego wentylatora czy pamięci operacyjnej. W przypadku BIOS ustawienia w zdecydowanej większości zmieniane są przed startem systemu operacyjnego.

Trzecią fazą jest procedura o nazwie Bootstrap-loader. Sprawdzane są wszystkie napędy, celem odnalezienia sektora startowego, który odpowiedzialny jest za wczytywanie systemu operacyjnego.

Jak uruchomić BIOS?

Poznaliśmy już wiele szczegółów na temat BIOS – jak wejść w ten system? Na to pytanie również należy odpowiedzieć, gdyż wielu użytkowników się nad tym zastanawia. Otóż uruchomienie BIOS-u jest bardzo proste. Wystarczy nacisnąć jeden przycisk lub ich kombinację podczas uruchamiania systemu. Najczęściej jest to przycisk Delete, choć może być to również np. F3 lub F8. Należy pamiętać, aby nacisnąć klawisz dosyć szybko, by zdążyć przed uruchomieniem Windowsa. Przy uruchamianiu BIOS laptop podobnie jak komputer stacjonarny wymaga od użytkownika podobnego działania. Warto nadmienić, że niekiedy może zajść potrzeba programowania kości BIOSu w laptopie. W tym celu świetnie sprawdzi się programator BIOS.

BIOS może być bardzo przydatny np. w sytuacji, gdy komputer nie chce się uruchomić prawidłowo. Jednak należy pamiętać, że niewłaściwe operowanie intefejsem może doprowadzić do poważnej awarii. Dlatego praca nad tym systemem zalecana jest wyłącznie profesjonalistom. Czasem warto skorzystać z pomocy serwisanta. Natomiast osoby zaawansowane, które nieco słabiej radzą sobie z językiem angielskim, powinny sięgnąć po opis BIOS-u po polsku.

Aktualizacja systemu BIOS

Chociaż istnieją różne rodzaje BIOSu, w każdym przypadku niezbędna może być aktualizacja. Właśnie dlatego warto dowiedzieć się, jak prawidłowo przeprowadzić ten proces.

  • Na samym początku powinniśmy pobrać plik z aktualizacją. W tym celu wystarczy odwiedzić stronę producenta płyty głównej.
  • Pobrany pliki należy rozpakować, a następnie umieścić w jednym folderze na nośniku USB
  • Uruchamiamy ponownie komputer i wchodzimy do BIOSa zgodnie z instrukcją zamieszczoną powyżej.
  • Przed aktualizacją BIOS ustawienia fabryczne powinny zostać przywrócone. Jak zresetować bios w laptopie lub komputerze stacjonarnym? W zakładce EXIT wybieramy opcję Load Setup Defaults.
  • Przechodzimy do zakładki Tools, następnie wybieramy aplikację charakterystyczną dla zainstalowanej płyty głównej.
  • Teraz na liście plików odszukujemy nagrany na nośnik plik z aktualizacją i wybieramy go.

Czasem zdarza się, że komputer nie chce się włączyć pomimo aktualizacji. Winna może być bateria do bios, lecz w dość łatwy sposób można ją wymienić. Zanim jednak zdecydujemy się na ten krok, warto wiedzieć, co daje reset BIOSu. To nic innego, jak przywrócenie ustawień fabrycznych, co również może być pomocne w tej sytuacji.

BIOS Award i BIOS Phoenix

Wiemy już czym jest i jak uruchomić BIOS. Nadszedł czas, abyśmy zwrócili uwagę na kilka innych, bardzo istotnych elementów. Award oraz Phoenix to popularni producenci BIOSu. Czym się różnią ich systemy? Dla zdecydowanej większości użytkowników jest to różnica niemal niezauważalna. Zarówno BIOS Award, jak i BIOS Phoenix działać będą z oczekiwaną sprawnością i bez problemu poradzą sobie ze wszystkimi powierzonymi im funkcjami.

Co to jest UEFI i jak działa?

Unified Extensible Firmware Interface to interfejs pomiędzy systemem operacyjnym a firmware. Jednocześnie jest to następca BIOSu. UEFI został opracowany przez firmę Intel dla współpracy z procesorem Itanium.

Interfejs UEFI podobnie jak BIOS zapisany jest na płycie głównej. Po włączeniu (UEFI Boot) system wprowadza ustawienia, a następnie następuje synchronizacja. UEFI może przyjmować polecenia systemu przez własny interfejs lub wbudowane funkcje BIOS-u.

Cechy interfejsu UEFI

Pod kątem wygody interfejsu i designu w starciu UEFI vs BIOS zdecydowanie wygrywa ten pierwszy system. Obsługa jest dużo prostsza, a ponadto istnieje możliwość zmiany języka na polski. System ten może również uruchamiać płyty oraz wyposażony jest w dodatkowe aplikacje.

Jakie funkcje ma UEFI?

Nie ulega wątpliwości, że takie funkcje, jak kontrola temperatury procesora czy komfortowa obsługa za pomocą myszki stanowią podstawę dla dobrze opracowanych systemów. Jednak UEFI idzie o krok dalej i proponuje bardzo interesujące funkcje.

Przede wszystkim uzyskamy dostęp do wielu zróżnicowanych ustawień. Z łatwością może zostać przygotowana partycja systemowa EFI, aby sprawdzić zgodność podzespołów z interfejsem. Inną interesującą opcją może być Secure Boot – UEFI może włączy funkcję zapobiegania działaniu złośliwego oprogramowania. Jednak warto wiedzieć, jak wyłączyć UEFI w Biosie i w razie potrzeby powrócić do trybu Legacy.

Interfejs współpracuje z przeróżnymi systemami. W przypadku UEFI – Windows 10 oraz wiele innych popularnych środowisk będą obsługiwane. Za pośrednictwem UEFI możemy w nowszych komputerach np. podkręcić procesor. Możliwości jest mnóstwo.

Różnice między BIOS a UEFI

Oczywiście UEFI to nowsze rozwiązanie niż Legacy BIOS. Opiera się na 32- lub 64-bitowym trybie pracy. Ponadto ten prostszy interfejs korzysta z zaledwie 1 MB pamięci operacyjnej. Natomiast UEFI – z maksymalnie dostępnej. Unified Extensible Firmware Interface obsługuje dyski GPT. W starciu Legacy vs UEFI ważna jest również ilość partycji. Tu również ten drugi interfejs zdecydowanie wygrywa, gdyż może ich obsługiwać nawet do 128, a Legacy BIOS zaledwie 4. Do tego dochodzi dużo łatwiejsza obsługa i przystępny wygląd.

bulb-learn-more-section-icon

Znajdziesz w Morele

Komputery gamingowe - RTX 4090 - RTX 4080 - Zasilacze - Obudowy

Udostępnij
5,0
4 oceny
Oceń artykuł i Ty!

Komentarze (0)

Specjalista Morele | 13:22
Cześć!
Jeśli chcesz poznać czasy dostawy dopasowane do Twojej lokalizacji, wprowadź kod pocztowy lub nazwę miejscowości.
Kod pocztowy możesz zmienić klikając w ikonę lokalizacji
Poznaj czas dostawy

Jeśli chcesz poznać czasy dostawy dopasowane do Twojej lokalizacji, wprowadź kod pocztowy rozwijając menu “Więcej”.