Rodzaje mocowań wierteł – które wiertło do czego?

Różnią się od siebie nie tylko ceną, ale również jakością wykonania oraz parametrami technicznymi. Jednak nawet najbardziej profesjonalna wiertarka może mieć trudności z prawidłowym działaniem, jeśli nie będzie wyposażona w wiertła odpowiedniej jakości. Jak zatem wybrać odpowiednie wiertła, mając na uwadze różnorodne ich zastosowania?

Wiertła do różnych zastosowań – które wybrać?

Nie ma nic złego w tym, że podczas zakupu wiertarki w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na jej walory użytkowe, takie jak rodzaj zasilania, moc oraz funkcja udaru, o ile całkowicie nie zapomnimy o sprawdzeniu jakości oferowanych w zestawie wierteł. Nawet najlepsze elektronarzędzie nie spełni swojej funkcji bez odpowiednio dopasowanego wiertła. Te zaś należy dostosować przede wszystkim do rodzaju obrabianego materiału:

1. DREWNO. Jest bardzo popularnym materiałem wykończeniowym, toteż często poddawane jest obróbce za pomocą wiertarki. Stosowane wiertło należy dostosować zarówno do twardości drewna, jak i średnicy otworu. Wśród najczęściej używanych produktów do drewna wyróżnić możemy:

• wiertła kręte – za ich pomocą wywiercimy otwory o średnicy od 3 do 30 mm. Są zatem niezwykle precyzyjne. Możemy je wykorzystywać do rozwiercania i pogłębiania otworów w drewnie, a także do prac wykończeniowych. Wyposażone są w dwa zwoje o układzie śrubowym, które zakończone są ostrzami skrawającymi. Wióry powstałe przy obróbce drewna odprowadzane są poprzez rowki, które biegną równolegle do zwojów.
• wiertła płaskie – określane również mianem łopatkowych bądź piórkowych. Służą do wykonywania większych otworów (zazwyczaj do 45 mm) i nie są aż tak precyzyjne jak wiertła kręte. Ich budowa nie jest skomplikowana. Składają się one z dwóch zwojów (ostrzy), które są ułożone prosto. W odróżnieniu od wierteł krętych nie są wyposażone w rowki, które mogłyby odprowadzać wiór.
• wiertła spiralne – tak zwane świdry. Są przeznaczone do tworzenia otworów o dużych głębokościach i średnicach. Posiadają spiralne zwoje kończące się zwojem. Wyposażone są również w rowek, który odprowadza wióry. Konstrukcja wierteł spiralnych wyróżnia się tym, iż mają one stożek centrujący. Jego rola polega na wciąganiu wiertła w drewno, co pozwala ustabilizować narzędzie i wykonać otwór bez jakichkolwiek trudności.
• METAL. To materiał, który odznacza się większą twardością niż drewno, toteż wymaga innych wierteł. Narzędzia do drewna będą bowiem zbyt miękkie. Mają również zbyt niski kąt wierzchołkowy. Z tych względów do obróbki metalowych powierzchni warto używać innych wierteł, w tym:

• wierteł uniwersalnych – sprawdzą się głównie w użytku domowym i jak sama nazwa wskazuje, pozwalają wykonywać otwory w drewnie, tworzywach sztucznych i metalu. Sprawdzą się podczas wiercenia w aluminium, miedzi, mosiądzu i metalach miękkich.
• wierteł HSS – do ich produkcji wykorzystuje się stal szybkoschnącą. Również mają uniwersalny charakter, gdyż wykorzystuje się je do wiercenia w metalu, drewnie i tworzywach sztucznych. Szerokie możliwości zastosowania oraz trwałość sprawiają, że cieszą się one dużą popularnością wśród amatorów majsterkowania, jaki i profesjonalistów.
• wierteł stożkowych – pozwalają one na precyzyjne rozwiercanie i nawiercanie różnych rodzajów blach, metali niezależnych, tworzywach sztucznych oraz w stali szlachetnej. Jeżeli wybierzemy wiertła stożkowe z dodatkowym stopniowaniem, wówczas zyskamy więcej możliwości ich wykorzystania.
• wierteł kobaltowych, wierteł tytanowych – powleczone są kobaltem lub azotkiem tytanu, co zwiększa ich twardość i wytrzymałość. Charakteryzują się wysoką odpornością na ścieranie i umożliwiają wiercenie w wymagających materiałach.
• BETON I KAMIEŃ. Materiały te charakteryzują się dużą twardością, toteż do ich obróbki warto używać wierteł widiowych. Mają one masywny kształt oraz wyposażone są końcówkę wykonaną z węglika wolframu, co pozwala na wiercenie w twardych tworzywach. Posiadają charakterystyczną spiralę z pojedynczym rowkiem, który odprowadza obrabiany materiał. Z uwagi na budowę określa się je również jako wiertła z końcówką motylkową.
• SZKŁO. Jeżeli chcemy uzyskać precyzyjne otwory w szkle, koniecznie zastosujmy dedykowane temu materiałowi wiertła. Najlepiej sprawdzą się modele diamentowe o budowie stożkowej. Sprawdzą się jednak także:

• wiertła płetwowe do szkła – mają charakterystyczną trójkątną płetwę, która pozwala precyzyjnie wiercić otwory o małej średnicy. Można je wykorzystać do obróbki szkła i ceramiki,
• wiertła rurowe do szkła – charakteryzują się większą średnicą niż wiertła płetwowe, co pozwala na wykonywanie większych otworów.

Jaki rodzaj mocowania?

Przy wyborze wierteł warto wziąć pod uwagę także rodzaj mocowania, czyli tak zwany chwyt (uchwyt). Powinien on być dostosowany do posiadanego elektronarzędzia. Na rynku wyróżniamy:

wiertła walcowe – inaczej określane są mianem tradycyjnych. Jak sama nazwa wskazuje, mają uchwyt w formie wydłużonego walca. Są bardzo popularne, stosowane głównie w wiertarkach z mocowaniem szybko zaciskowym i zębatym, jednak sprawdzają się praktycznie w każdym rodzaju wiertarki i wkrętarki. Wadą uchwytu walcowego jest jednak ryzyko zatrzymania się wiertła w trakcie pracy, zwłaszcza gdy użyjemy dużej mocy narzędzia,

wiertła z uchwytem walcowym z trzema płaszczyznami – to wariacja tradycyjnego wiertła walcowego. Mają one chwyt w formie wydłużonego walca, przy czym jest on podzielony na trzy płaszczyzny.

wiertła cylindryczne – wyposażone są w uchwyt cylindryczny z wypustem, który uniemożliwia obracanie się narzędzia w uchwycie wiertarki. Mogą być stosowane do betonu, zwłaszcza jeśli mają końcówkę wykonaną z węglika wolframu (tak zwane wiertła widiowe).

Wyposażone są precyzyjne ostrza i skuteczny system odprowadzania pyłów, stąd też gwarantują wysoką efektywność wiercenia. Przeznaczone są do urządzeń mających standardowe szczękowe uchwyty wiertarskie. Mogą być wykonane z różnych stopów – w zależności od materiału poddawanego obróbce.

Na uwagę zasługują dwa wiertła do betonu wyposażone w cylindryczny system mocowania:

• wiertło Granite – służy do wiercenia udarowego w bardzo twardych materiałach, takich jak beton, granit i kamień naturalny,
• wiertło Masonry – cieszy się dużą popularnością. Przeznaczone jest do wiercenia w betonie,  kamieniu, płytkach ceramicznych i cegle. Charakteryzuje się dużą szybkością pracy, trwałością oraz żywotnością,
• wiertła SDS-plus – skrót SDS na początku oznaczał Steck-Dreh-Sitz, czyli osadź-przekręć-gotowe, jednak z czasem został przekształcony w Spannen durch System, czyli po postu mocowanie systemowe. Każde wiertło SDS składa się z dwóch owalnych wgłębień, które służą do mocowania narzędzia, oraz dwóch rowków odpowiedzialnych za przenoszenie momentu obrotowego.

Średnica uchwytu wiertła SDS-plus wynosi 10 mm. Jest to najpopularniejszy rodzaj mocowania z grupy SDS, określany potocznie właśnie chwytem SDS. Wiertła SDS-plus są całościowo hartowane i odporne na pracę w trudnych warunkach. Zalicza się je do kategorii najszybszych wierteł do betonu.

Pozwalają na szybkie i bezproblemowe wiercenie otworów w murze, betonie, cegle, kostce, granicie i kamieniu naturalnym. Dzięki krótkiej główce urobek odprowadzany jest do spirali. Jest to o tyle ważne, iż zmniejsza ryzyko blokowania wiertła.

• wiertła SDS-max – jak wszystkie wiertła z grupy SDS składają się z dwóch owalnych wgłębień i dwóch rowków, z tym że średnica uchwytu wynosi 18 mm. Wiertła tego typu przeznaczone są do ciężkich prac, są bowiem wyjątkowo mocne, wydajne oraz trwałe. Są polecane do stosowania z wiertarkami udarowymi z uchwytem SDS-max.

Wiertła SDS-max wyposażone są w pięć wpustów. Dwa owalne mocują narzędzie, a trzy podłużne przekazują mu obroty elektryczne. Pozwalają na wiercenie otworów od 12 do 155 mm.

• wiertła widiowe (posiadające końcówkę z węglika wolframu) wyposażone w uchwyt SDS-max sprawdzą się w pracy w kamieniu naturalnym, granicie oraz betonie – także tym zbrojonym. Szybko odprowadzają pył i zwiększają prędkość wiercenia. Wszystko za sprawą pojedynczej spirali. Optymalny kształt końcówki zaś gwarantuje, że wykonywane otwory są symetryczne. Wiertła mają 2 lub 4 krawędzie tnące.
• wiertła SDS-top – spotyka się je rzadko, jedynie w niektórych elektronarzędziach marek Bosch i Hilti. W ich przypadku średnica uchwytu wynosi 14 mm,
• wiertła SDS-quick – kolejna rzadko spotykana opcja w rodzinie SDS, występuje jedynie we wkrętarkach akumulatorowych Bosch-Uneo. Średnic uchwytu to około 6,5 mm,
• wiertła z uchwytem sześciokątnym 1/4 cala – tak zwanym hex. Współpracują one z urządzeniami wyposażonymi w uchwyt wkrętakowy, z reguły występujący w wkrętarkach akumulatorowych i sieciowych. Są one przeznaczone do obróbki różnorodnych materiałów – drewna, ceramiki, metalu oraz szkła.

Wśród zalet wierteł tego typu wymienia się bardzo dobrą jakość, szybkość i wydajność wiercenia. Dodatkowo w trakcie wiercenia nie mamy do czynienie ze zjawiskiem obracania się wiertła w uchwycie wiertarki podczas użycia dużej siły. Co więcej, wymiana narzędzi z chwytem sześciokątnym 1/4 cala jest błyskawiczna, stąd też ułatwiają one wykonywanie różnorodnych prac.

• wiertła stożkowe – tym mianem można określić wiertła wyposażone w chwyt stożkowy Morse’a. Znajdują one zastosowanie podczas tworzenia otworów o większych średnicach. Wówczas bowiem na elektronarzędzie działają duże siły skręcające. W wiertłach stożkowych mamy do czynienia z tak zwaną płetwą, która eliminuje możliwość obrotu wiertła w oprawce.

Część roboczą wierteł tego typu czasem pokrywana jest cienką powłoką tytanową, dzięki czemu charakteryzują się one większą twardością powierzchniową. Jest to jednak kosztowny proces, stąd też rzadko stosowany. Najczęściej powierzchnia wierteł stożkowych jest oksydowana. Dzięki powłoce narzędzia są mniej podatne na korozję, sprawniej działają oraz mają zwiększoną żywotność.

Wybierając wiertła, należy zwrócić uwagę na dwie podstawowe kwestie – ich dopasowanie do rodzaju obrabianego materiału oraz zgodność chwytu z typem mocowania w elektronarzędziu. Tylko w ten sposób dobierzemy właściwe przybory, które stanowić będą gwarancję szybkiej i bezproblemowej pracy.

Polecane artykuły

Jaka zgrzewarka do rur pp/pcv/pe? Jaka najlepsza?

Szpachla do drewna - jaką wybrać? Jaka najlepsza?

Jak ostrzyć wiertła do metalu, drewna i betonu?